Một cơ thể khỏe mạnh không chỉ đề cập đến ngoại hình thể chất cân đối và linh hoạt, mà còn bao gồm khả năng hiệu quả trong việc chống lại các mầm bệnh. Sức đề kháng là một thuật ngữ thường được đề cập khi nói về khả năng này. Vậy, sức đề kháng là gì? Làm thế nào để cải thiện sức đề kháng của bạn? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây!

Mục lục

Sức đề kháng là gì?

Sức đề kháng, được gọi là khả năng tự vệ của cơ thể, là khả năng của cơ thể để đối phó và ngăn chặn sự xâm nhập của các yếu tố có poten tổn hại như virus và vi khuẩn.

Sức đề kháng này là sản phẩm của hệ thống miễn dịch của cơ thể. Khi hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ và sức đề kháng đủ mạnh, cơ thể có khả năng loại bỏ hoặc kiểm soát các tác nhân gây hại trong môi trường xung quanh. Ngược lại, khi hệ thống miễn dịch yếu đi, sức đề kháng giảm, cơ thể trở nên dễ bị nhiễm trùng.

Hệ miễn dịch là một hệ thống tự nhiên trong cơ thể, có nhiệm vụ nhận biết hàng triệu kháng nguyên lạ mà có thể xâm nhập cơ thể. Hệ thống này sản xuất các kháng thể để chống lại và loại bỏ các kháng nguyên đó, hoặc ngăn chặn các vấn đề sức khỏe như cảm cúm, sốt và ngay cả ung thư.

Hệ miễn dịch ở con người được phân thành ba loại chính:

Miễn dịch bẩm sinh: Loại này đáp ứng miễn dịch ban đầu của cơ thể và có liên quan đến yếu tố di truyền (đặc biệt là ở da, niêm mạc, bạch cầu, interleukin, hoặc interferon…). Miễn dịch bẩm sinh này không có khả năng ghi nhớ và hoạt động chủ yếu dựa trên cơ chế vật lý để chống lại các tác nhân gây hại.
Miễn dịch thích nghi: Đây là loại miễn dịch được cơ thể phát triển thông qua việc tạo ra các kháng thể hoặc kích hoạt tế bào lympho B và T để tiêu diệt các tác nhân gây hại. Miễn dịch này có khả năng hình thành trí nhớ miễn dịch, cho phép cơ thể nhận biết và loại bỏ tác nhân gây hại khi gặp lại chúng.
Miễn dịch thụ động: Loại này cho phép cơ thể nhận được kháng thể thụ động mà không cần tự sản xuất chúng qua hệ thống miễn dịch của mình. Ví dụ, trẻ sơ sinh có thể nhận được kháng thể từ mẹ thông qua thai kỳ, sữa mẹ, hoặc máu.

Tại sao sức đề kháng tốt là chìa khóa để chống lại bệnh tật?

Hệ thống miễn dịch, hay sức đề kháng, là một mạng lưới phức tạp bao gồm các cơ quan, tế bào và protein, được tạo ra để bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và đồng thời bảo vệ tế bào của cơ thể. Hệ thống miễn dịch cũng duy trì một hồ sơ về các vi khuẩn, virus và các thử thách khác đã từng được đối mặt, cho phép nhận biết và loại bỏ chúng một cách nhanh chóng nếu chúng trở lại xâm nhập cơ thể.

Bên cạnh đó, bất kỳ sự bất thường nào trong hệ thống miễn dịch cũng có thể gây ra các vấn đề như bệnh dị ứng, suy giảm miễn dịch và rối loạn tự miễn dịch. Vì vậy, sức đề kháng mạnh mẽ và hệ thống miễn dịch khỏe mạnh là quan trọng để đối phó với các bệnh tật.

Tuy nhiên, để cải thiện sức đề kháng và tăng cường hệ thống miễn dịch, ngoài yếu tố di truyền không thể thay đổi, các yếu tố có thể ảnh hưởng và thay đổi như lối sống, thói quen ăn uống và tập luyện cũng đóng một vai trò quan trọng.

Nguyên nhân gây suy giảm sức đề kháng

Sức đề kháng của cơ thể có thể suy giảm khi hệ miễn dịch gặp các yếu tố sau đây:

Suy giảm hệ miễn dịch: Đây là nguyên nhân chính gây suy giảm sức đề kháng và bao gồm:

+ Suy giảm miễn dịch tự nhiên: Do các yếu tố di truyền, như đột biến gen hoặc rối loạn tế bào gốc.

+ Suy giảm miễn dịch thu được: Có thể xảy ra khi cơ thể mắc các bệnh hệ thống như đái tháo đường hoặc nhiễm HIV/AIDS, hoặc sau khi tiếp xúc với các liệu pháp miễn dịch như hóa trị hoặc xạ trị, hoặc sau khi phẫu thuật.

Ô nhiễm môi trường: Khói bụi, hóa chất và các tác nhân ô nhiễm khác có thể ảnh hưởng đến sản xuất tế bào lympho B và T, những tế bào miễn dịch quan trọng, và gây hại cho chức năng phổi, tạo điều kiện cho các bệnh như viêm phổi và viêm phế quản.
Lạm dụng kháng sinh: Sử dụng quá nhiều kháng sinh có thể tiêu diệt không chỉ vi khuẩn gây bệnh mà còn làm giảm số lượng cytokine, một hormone quan trọng cho hệ miễn dịch, dẫn đến yếu đuối cơ thể và giảm khả năng chống lại các tác nhân gây hại.
Thiếu nước: Nước đóng vai trò quan trọng trong cơ thể và đặc biệt đối với hệ miễn dịch. Nước giúp duy trì lưu thông máu, cung cấp oxy cho hoạt động cơ thể, hỗ trợ tế bào miễn dịch và giúp loại bỏ độc tố. Thiếu nước có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và giảm sức đề kháng.
Tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn: Thức ăn chứa nhiều cholesterol, đường, muối… có thể gây hại cho cơ thể. Sử dụng quá nhiều có thể làm suy yếu tế bào lympho B và T, những tế bào miễn dịch tích cực của cơ thể, dẫn đến giảm đề kháng.
Stress kéo dài: Tình trạng căng thẳng liên tục có thể làm giảm nồng độ hormone Testosterone và Estrogen, gây suy giảm hệ miễn dịch.
Thiếu vận động: Việc thiếu hoạt động thể dục định kỳ có thể làm chậm quá trình chuyển hóa, hấp thu chất dinh dưỡng và gây suy giảm miễn dịch.
Béo phì và thừa cân: Béo phì có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường, mỡ máu và huyết áp, gây ra sự thiếu kiểm soát trong tiết hormone và ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch.
Thức ăn quá khuya: Thiếu ngủ đủ 7-8 giờ mỗi ngày có thể làm mệt cơ thể, giảm sản xuất hormone Melatonin, gây suy giảm hệ miễn dịch và làm giảm khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh.
Sức đề kháng là gì

Đối tượng dễ bị suy giảm sức đề kháng

Sức đề kháng dễ bị suy giảm, đặc biệt ở các nhóm đối tượng sau:

Người mắc các bệnh mãn tính: Những người có các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, tiểu đường, bệnh gan thận, viêm phổi… hoặc thường xuyên sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm, hoặc tiến hành điều trị ung thư có khả năng suy giảm sức đề kháng.
Người đang hồi phục sau khi ốm: Cơ thể sau thời kỳ ốm thường còn yếu đuối, mệt mỏi, không có sự ngon miệng, và có tâm trạng chán nản. Tình trạng này làm suy yếu sức đề kháng, khiến cơ thể dễ bị tác nhân gây hại xâm nhập.
Trẻ em: Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi có hệ miễn dịch còn non nớt. Họ chỉ nhận miễn dịch thụ động thông qua thai kỳ và sữa mẹ, vì vậy hệ miễn dịch chưa được phát triển đầy đủ. Do đó, trẻ em dễ bị nhiễm trùng.
Phụ nữ mang thai: Mang thai đòi hỏi nhu cầu dinh dưỡng gấp đôi để cung cấp cho cả mẹ và thai nhi. Nếu không đảm bảo đủ dinh dưỡng, phụ nữ mang thai rất dễ bị suy giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ nhiễm trùng và bị tổn thương nặng hơn so với các nhóm khác. Việc điều trị cũng khó khăn hơn vì một số loại thuốc không phù hợp với thai nhi.
Người cao tuổi: Tuổi tác làm cho cơ quan và hệ miễn dịch dễ bị suy giảm. Hệ miễn dịch yếu làm cho cơ thể dễ mắc bệnh, nhiễm trùng và khả năng chống lại các tác nhân gây hại giảm sút.

Dấu hiệu suy giảm sức đề kháng và hệ miễn dịch

Sự suy giảm của hệ miễn dịch và sức đề kháng thường đi kèm với những dấu hiệu điển hình như:

Trạng thái tinh thần suy nhược: Bản thân cảm thấy luôn buồn rầu, thiếu động lực, và có sự mất đi sự phấn khích trong cuộc sống. Thường xuất hiện cảm giác không thoải mái, mệt mỏi dễ dàng.
Vết thương chậm lành: Khả năng đông máu bị ảnh hưởng, làm cho vết thương khó chữa lành hơn. Khi có tổn thương hoặc chấn thương, máu sẽ không đông lại một cách hiệu quả, làm cho vết thương cần thời gian dài hơn để lành.
Sự mệt mỏi liên tục: Cảm giác mệt mỏi và đau nhức toàn bộ cơ thể luôn hiện diện, dù bạn đã có đủ giấc ngủ. Không có sự tươi trẻ và sức lực thường thấy khiến công việc hàng ngày trở nên khó khăn.
Vấn đề về tiêu hóa: Quá trình tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng kém hiệu quả hơn, dẫn đến các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, phân sống… khi tiêu thụ thực phẩm không đảm bảo vệ sinh.
Tăng nguy cơ mắc bệnh và nhiễm khuẩn: Người suy giảm sức đề kháng thường dễ mắc phải các bệnh nhiễm trùng như lao phổi, viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang… và dễ bị tái phát bệnh sau khi đã hồi phục.

Ngoài ra, những người bị suy giảm sức đề kháng thường trở nên xanh xao, gầy ốm và thiếu máu. Các vấn đề liên quan đến cơ quan như tim cũng có thể xuất hiện, bao gồm nhịp tim nhanh, đau ngực và tức ngực.

Những cách tăng sức đề kháng đơn giản

Ăn uống lành mạnh

Để thực hiện một chế độ ăn khoa học, bạn cần thêm vào khẩu phần của mình nhiều loại trái cây và rau cải, thực phẩm giàu protein như thịt gà không mỡ, các loại ngũ cốc nguyên hạt, sữa và các sản phẩm sữa có ít chất béo hoặc không chất béo. Đồng thời, hạn chế tiêu thụ chất béo bão hòa, cholesterol, muối và đường.

Việc duy trì một chế độ ăn lành mạnh sẽ cung cấp cho hệ miễn dịch của bạn các chất dinh dưỡng cần thiết để hoạt động tối ưu. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng quá mức tiêu thụ một số loại vitamin và khoáng chất có thể gây hại cho sức khỏe của bạn. Nếu bạn không chắc chắn về việc cần bổ sung vitamin thông qua thực phẩm chức năng, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn.

Rèn luyện cơ thể

Tập thể dục đều đặn có thể giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn, cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm căng thẳng một cách hiệu quả. Kết hợp với việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối, việc luyện tập thể dục và tham gia các hoạt động thể thao cũng có thể giúp bạn duy trì trọng lượng cơ thể ở mức khỏe mạnh.

Tuân thủ các hướng dẫn về hoạt động thể chất phù hợp với độ tuổi của bạn sẽ mang lại lợi ích ngay lập tức và cả lợi ích dài hạn cho sức khỏe của bạn. Nghiên cứu gần đây cũng đã chỉ ra rằng việc tham gia vào các hoạt động thể dục và thể thao có thể có tác động tích cực lên sự tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn.

Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Việc có thừa cân có thể gây ra một loạt các rắc rối trong hoạt động chức năng của cơ thể. Béo phì, được định nghĩa bằng chỉ số khối cơ thể (BMI) bằng 30 hoặc cao hơn ở người trưởng thành, có thể dẫn đến suy giảm khả năng hoạt động của hệ thống miễn dịch. Hơn nữa, béo phì có thể làm giảm hiệu quả của vắc-xin đối với nhiều bệnh, bao gồm cả cúm, viêm gan B và uốn ván.

Để duy trì trọng lượng cơ thể ở mức khỏe mạnh, có những biện pháp an toàn mà bạn có thể áp dụng, bao gồm giảm căng thẳng, duy trì chế độ ăn lành mạnh, đảm bảo ngủ đủ giấc và tham gia vào hoạt động thể chất đều đặn.

Ngủ đủ giấc

Các nghiên cứu khoa học đang chứng minh rằng thiếu ngủ có thể có tác động tiêu cực đến nhiều phần khác nhau trong hệ thống miễn dịch. Điều này có thể dẫn đến sự xuất hiện của nhiều rối loạn khác nhau và gây trì hoãn trong phản ứng miễn dịch.

Bỏ hút thuốc và rượu bia

Việc hút thuốc có thể làm cho cơ thể mất đi khả năng đối phó với các bệnh tật. Hút thuốc cũng có thể tăng nguy cơ mắc các loại bệnh tự miễn, bao gồm cả viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, việc tiêu thụ rượu, bia và các đồ uống có cồn cũng gây ra các tác hại không lợi đối với sự kháng cự của cơ thể.

Những lưu ý để luôn có sức đề kháng tốt

Ngoài việc xây dựng một lối sống lành mạnh, hãy tuân thủ những quy tắc sau để duy trì sức đề kháng mạnh mẽ:

Quan hệ tình dục an toàn: Luôn sử dụng biện pháp bảo vệ để bảo đảm an toàn cho cả bạn và đối tác trong các mối quan hệ tình dục. Có nhiều bệnh có thể lây truyền qua đường tình dục, bao gồm bệnh lậu, giang mai và HIV/AIDS. Hãy luôn thực hiện quan hệ tình dục một cách tỉnh táo và có trách nhiệm.
Duy trì lượng nước cân đối hàng ngày để giữ cho cơ thể ở trạng thái cân bằng.
Thúc đẩy tinh thần thoải mái và phân chia thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi một cách hợp lý để tránh quá tải cơ thể, góp phần làm cho hệ thống miễn dịch mạnh hơn.
Tiêm vắc-xin: Đảm bảo rằng trẻ em và cả người lớn đều nhận đủ các loại tiêm vắc-xin cần thiết để ngăn ngừa các bệnh nguy hiểm, bao gồm viêm gan A và B, virus rota, bạch hầu, uốn ván, sởi, quai bị, rubella, phế cầu, viêm màng não, HPV, và cúm.

Lời kết

Bài viết này đã trình bày các khía cạnh về sức đề kháng, bao gồm định nghĩa, nguyên nhân, các dấu hiệu, và những đối tượng dễ mắc suy giảm sức đề kháng, cùng với các biện pháp để cải thiện sức đề kháng.

Hi vọng rằng thông qua bài viết này, bạn đã nhận được thông tin hữu ích để quản lý và chăm sóc sức khỏe của bạn và gia đình.

Nếu bạn đang trong quá trình giảm cân để lấy lại vóc dáng bạn cũng có thể kết hợp phương pháp EMS Training để có hiệu quả tốt nhất. Liên hệ với chuyên viên của YeahFit qua Hotline 028 9999 8996 để nhận thêm thông tin tư vấn!

Thông Tin Liên Hệ: